Полное имя: Сыдыкбеков, Туголбай
Дата рожд.: 1912-жыл, 14-май
Место рожд.:Ысык-Көл облусу, Түп району, Кең-Суу айылы
Дата смерти:1997-жыл, 19-июль
Гражданство:СССР, Кыргызстан
Награды:Кыргыз Эл баатыры

Биография
Түгөлбай Сыдыкбеков (14.5.1912 – 19.7.1997) - кыргыздын ХХ кылымдагы чыгаан жазуучусу жана коомдук ишмери, Кыргыз Эл баатыры.

Кыскача өмүр жолу
Жазуучу Түгөлбай Сыдыкбеков 1912-жылы Кыргызстандын азыркы Ысык-Көл облусуна караштуу Түп районундагы Кең-Суу айылында туулган.
Кийинчерээк өзүнүн мектепке бара элек кызы Динарага 15-апрелден 15-майга чейинки күндөрдү жазган кагаз тилкелеринин бирин суурдуртуп, ага негизденип, 14-май күнүн өзүнүн туулган күнү катары шарттуу түрдө тандап алган.
1928–1931-жж. Фрунзе шаарындагы (азыркы Бишкек шаарындагы) айыл чарба техникумунда, 1931-жылы Ашхабад шаарындагы Орто Азия зооветеринардык институтунда окуган.
1931–1936-жж. «Ленинчил жаш» гезитинде бөлүм башчы, 1937–1947-жж. Кыргызстан Жазуучулар Биримдигинин башкармалыгында адабий кеңешчи, 1949–1951-жж. Кыргызмамбаста редактор болгон.
1970-80-жж. ортосунда Түгөлбай Сыдыкбеков “улутчул жазуучу” катары бейрасмий түрдө обо чогултулган, бирок анын бир кезде Сталиндик сыйлыкка ээ болгону гана аны толук куугунтуктоого жергиликтүү бийликтерге мүмкүндүк берген эмес.
Кыргыз тарыхын калыс иликтөөгө, кыргыз тилин ички сөз кампасына ылайык байытууга замандаштарын үндөгөн. Расмий бийликтерди бул жааттагы өксүктөрү үчүн тайманбастан ачык сындаган. Ошондуктан аны совет доорундагы кыргыз диссиденти катары таанышат.
Кыргыз адабиятына жана маданиятына 70 жылга жакын ак кызмат кылган, элдик тилдин жана нарк-насилдин нускалуу билерманы Т.Сыдыкбеков 1997-жылы 19-июлда Бишкек шаарында каза болду. Анын сөөгүн эл зор урмат, ызат менен узатты.

Чыгармачылыгы
Биринчи поэзиялык жыйнагы «Күрөш» деген ат менен 1933-жылы жарыкка чыккан.
Т.Сыдыкбеков «Манас» эпосун изилдөөгө жана басып чыгарууга көрүнүктүү салым кошуп, «Манас» – «Сейтек» эпосунун жыйынтыкталган вариантынын 3 томдугунун үчүнчү бөлүгүн редакциялаган жана басмага даярдаган. 1960-жылы басылып чыккан «Кыргыз совет адабиятынын тары-хый очерктеринин» башкы редактору болгон.
Жазуучу «Манас жана Алмамбет» эпикалык драмасын (1942-ж.) (К.Рахматуллин менен авторлош), «Күчтүү жүрөк», «Канжар», «Кыштак кожоюндары» аттуу пьесаларды жазган.
Т.Сыдыкбеков А.С.Пушкиндин, Н.А.Некрасовдун, Д.Бедныйдын, А.П.Чеховдун, А.Серафимовичтин, М.Шолоховдун ж. б. чыгармаларын кыргызчага которгон.
Сүрөткердин турмушунда “Көк асаба” романы өзгөчө тагдырдагы чыгарма болгон, ал Орхон-Эне-Сай доорундагы түрк элдеринин тарыхый басып өткөн жолун көркөм жалпылаштырууга алган, бул дал ошол тарыхыйлыгы менен тоталитардык доордун “кара сандыгына” кабылып, көп жыл окурмандарына жетпей жатып, заман бир аз оңолгондо гана 1989-жылы окурман колуна тийди.
Автобиографиялык жана тарыхый, өмүр баяндык мазмундагы “Жол” (1982), “Бел-белес” (1996) романдары кыргыз эли тарабынан жылуу кабыл алынды. “Мезгил сабактары”, “Табылга” (1992), “Мен миң жыл жашадым” деген китептерине анын мезгил жана адам, коом жана инсан, тарых, тил, илим-билим, улуттук мурас, маданият ж.б. темалардагы атуулдук позициясын айкындаган макалалары жана маектешүүлөрү киргизилген.

Сыйлыктары жана наамдары
Кыргызстандын почта маркасы, 2005-жыл
Кыргызстандын почта маркасы, 2005-жыл
1936-жылдан СССР Жазуучулар союзунун мүчөсү.
Кыргыз ССРинин Эл жазуучусу (1968-ж).
Кыргыз ССРинин Илимдер Академиясынын анык мүчөсү (1954-ж).
Т.Сыдыкбековдун «Люди наших дней» деп аталган романына 1947-жылы 3 даражадагы Сталиндик сыйлык берилип, кийин ал сыйлык СССРдин мамлекеттик сыйлыгы болуп аталып калган.
Ленин, эки Эмгек Кызыл Туу, «Элдердин достугу» ордендери, СССРдин көп медалдары, Кыргыз ССР Жогорку Советинин Ардак грамоталары менен сыйланган.
Эгемен Кыргыз Республикасынын “Кыргыз Эл Баатыры” наамын туңгуч ирет алган.

Чыгармалары
Кыргыз тилинде

*Күрөш- 1-жыйнак. – Ф.: Кыргызмамбас, 1933. – 46 б.
Баатырлар- Поэма жана ырлар. – Ф.: Кыргызмамбас, 1936. – 60 б.
Кең-Суу- Роман, – Ф.: Кыргызмамбас, 1937. – 166 б.
Кең-Суу- Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, 1938. – 276 б.
Акын – булбул- Ырлар жыйнагы. – Ф. – Казань: Кыргызмамбас,1938. – 84 б.
Ала-Тоодон жетөө- Очерк. – Ф.: Кыргызмамбас, 1939. – 71 б.
Түн жарчысынан кабар- Поэма. – Ф.: Кыргызмамбас, 1939. – 50 б.
Ач көз ата- Ыр менен жазылган аңгеме. – Ф.: Кыргызмамбас, 1940. – 28 б.
Кең-Суу- Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, 1941. – 220 б.
Согуш күндөрүндө- Аңгемелер. – Ф.: Кыргызмамбас, 1943. – 140 б.
Темир- Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, 1946. – 223 б.
Биздин замандын кишилери- Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, 1948. – 456 б.
Абысындар- Аңгемелер, очерктер. – Ф.: Кыргызмамбас, 1949. – 176 б.
Биздин замандын кишилери-Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, 1952. – 419б.
Тоо балдары- Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, 1953. – 380 б.
Too арасында- Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, 1955. – 380 б.
Too арасында- Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, 1958. – 531 б.
Күн кызы Нурайымга күйөөлөгөн жер уулу Жанболот жөнүндө баян- – Ф.: Кыргызокуупедмамбас, 1959. – 31 б.
Достук- Аңгемелер. – Ф.: Кыргызокуупедмамбас, 1960. – 114 б.
Көкөй кести- Ырлар жана поэмалар. – Ф.: Кыргызмамбас, 1961. – 252 б.
Батийна- Роман. – Ф.: Кыргызокуупедмамбас, 1962. – 440 б.
Темир- Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, 1962. – 296 б.
Көкөй кести- Ырлар жана поэмалар. – Ф.: Кыргызмамбас, 1963. – 252 б.
Зайыптар- Үчилтик: 1 – 2-китеп. – Ф.: Кыргызстан, 1966. – 784 б.
Чыгарманын төрт томдук жыйнагы- – Ф.: Кыргызстан, 1969. 1-т.: Ыр-лар, поэмалар, ачык сөз, котормолор. – 388 б.
2-т.- Аңгемелер, пьесалар. – 361 б.
Адамга кайрылуу- Ырлар, поэмалар, ачык сөз. – Ф.: Кыргызстан, 1969. – 203 б.
Күн жана анын балдары- Поэма-жомок. – Ф.: Мектеп, 1969. – 95 б.
Чыгармаларынын төрт томдук жыйнагы- – Ф.: Кыргызстан, 1970.
3-т.: Темир; Too балдары- Романдар. – 500 б.
4-т.: Биздин замандын кишилери: Роман. – 412 б.
Пайдага чечилген чатак: Аңгеме. – Ф.: Кыргызстан, 1974.
Too арасында: Роман. – Ф.: Кыргызстан, 1974.– 753 б.
Ала-Тоодон алтоо: Чыгармалар жыйнагы. – Ф.: Мектеп, 1976. – 174 б.
Курбулар: Романдар. – Ф.: Мектеп, 1977. – 570 б.
Темир: Роман. – Ф.: Кыргызстан, 1978. – 274 б.
Жеңишбек: Аңгемелер. – Ф.: Мектеп, 1979. – 96 б.
Ашууда: Ырлар, дастандар. – Ф.: Кыргызстан. 1980. – 212 б.
Кайнар булак: Уламыштар, аңгемелер, чакан повесттер. – Ф.: Мектеп. 1980. – 480 б.
Ыманбай пейили: Роман. – Ф.: Кыргызстан, 1980. – 292 б.
Тообулак: Ырлар. – Ф.: Мектеп, 1981. – 16 б.
Жол: Автобиографиялык роман. – Ф.: Мектеп, 1982. – 524 б.
Мезгил сабактары:
Публицистикалар жана адабий макалалар.–Ф.: Кыр-гызстан, 1982. – 424 б.
Жамгыр: Аңгемелер. – Ф.: Мектеп, 1983. – 208 б.
Улуу биримдик: Аңгемелер, уламыштар. – Ф.: Мектеп, 1984. – 108 б.
Чыгармалар жыйнагы: 1 – 2-т. – Ф.: Кыргызстан, 1986. – 572 б.
Биздин замандын кишилери: Роман. – Ф.: Мектеп, 1987. – 432 б.
Чаар тоок: Аңгемелер. – Ф.: Мектеп, 1987. – 28 б.
Көк асаба: Тарыхый роман. – Ф.: Адабият, 1989. – 461 б
Өмүр тамыры: Повесттер жана аңгемелер. – Ф.: Адабият, 1990. – 511 б.
Табылга: Макалалар жыйнагы. – Б.: Адабият, 1991. – 687 б.
Бел-белес: Роман-эссе. – Б.: Акыл, 1996. – 733 б.
Күлкү жана өмүр: Повесттер, аңгемелер. – Ф.: Адабият, 1988. – 623 б.
Мен миң жыл жашадым: Аян, аңгемелер, маектер, каттар /Түз. Ж.Медералиев, Б.: Акыл, 1998. – 496 б.
Орус тилинде

Темир: Роман. – М.: Сов. писатель, 1947. – 190 с.
Люди наших дней: Роман. – М: Сов. писатель, 1948. – 360 с.
Среди гор: Роман. – М.: Детгиз, 1948. – 168 с.
Люди наших дней: Роман. – М.: Сов. писатель, 1949.
Утренняя заря: Сокр. пер. с кирг. романа «Люди наших дней». – М. – Л., 1948. –168 с.
Люди наших дней: Роман. – Ф.: Киргизгосиздат, 1949. – 287 с.
Люди наших дней. – М.: Госкомиздат, 1950. – 352 с.
Рассказы. – М.: Сов. писатель, 1950. – 200 с.
Люди наших дней. – М.: Сов. писатель, 1951. – 368 с.
Дети гор: Повесть. – М.: Детгиз, 1953. – 184 с.
Дети гор: Повесть. – Ф.: Киргизгосиздат, 1954. – 260 с.
Люди наших дней: Роман. – М.: Сов. писатель, 1955. – 374 с.
Среди гор: Роман: – Ф.: Киргизгосиздат, 1956. – 235 с.
Люди наших дней: Роман. – М.: Госкомиздат, 1957. – 347 с.
Среди гор: Роман. – М.: Сов. писатель, 1957. – 276 с.
Среди гор: Роман. – М.: Сов, писатель, 1958. – -517 с.
Среди гор: Роман. – Ф.: Киргизгосиздат, 1958. – 283 с.
Сказание о сыне земли Джанболоте и дочери солнца Нураим.–Ф.:Киргизгосиздат, 1960. – 35 с.
Среди гор: Роман. – М.: Сов. писатель, 1961. – 672 с.
Среди гор: Роман. – Ф.: Киргизгосиздат, 1963. – 529 с.
Среди гор: Роман. – М.: Изд-во Известия Советов депутатов трудящихся СССР, 1965. – 800 с.
Темир: Роман. – М.: Сов. писатель, 1965. – 212 с.
Мелодии старика: Поэма. – М.: Сов. писатель, 1969. – 70 с.
Женщины:
Роман: Кн. 1 – 2. – М.: Сов. писатель, 1972. – 528 с.
Женщины: Роман. – М.: Сов. писатель, 1975, – 607 с.
Среди гор: Роман: – М: Худож. лит., 1977. – 608 с.
Исповедь Букунтай: Роман. – М.: Сов. писатель, 1980. – 335 с.
Ровесники: Роман. – М.: Сов. писатель, 1986. – 313 с.
Люди наших дней: Роман. – М.: Худож. лит., 1987. – 318 с.
Иманбай Великодушный: Роман в новеллах /Пер. с кирг. В. Коркина. – М.: Сов. писатель, 1988. – 432 с.
Курица ряба: Рассказы /Пер. с кирг. А. Атамбаева/ – Ф.: Мектеп, 1987. – 28 с.
Башка элдердин тилдеринде
Люди наших дней: Роман. – Рига: Латвиздат, 1949. – лат.
Люди наших дней: Роман. – Алма-Ата: Казгоиздат, 1950.-454с. – каз.
Люди наших дней: Роман. – Ташкент: Узбекгосиздат, 1951. – 144 с. – узб.
Люди наших дней: Роман. – Ташкент: Шарых хакикаты, 1952. – 576 с. – уйгур.
Люди наших дней: Роман. – Киев: Гослитиздат, 1953. – 346 с. – укр.
Люди наших дней: Роман. – Ташкент: Узбекгосиздат, 1953. – 144 с. – узб.
Дети гор: Роман. – Ташкент: Узбекгосиздат, 1954. – 353 с. – узб.
Дети гор: Роман. – Ташкент: Шарых хакикаты, 1954. – 445 с. – уйгур.
Дети гор: Роман. – Алма-Ата: Казгосиздат, 1956. – 183 с. – каз.
Рассказы. – Баку: Азгосиздат, 1956. – 150с. – азерб.
Темир: Роман. – Таллин: 1957. – 225 с. – эст.
Люди наших дней: Роман. – Ашхабад: Туркменгосиздат, 1958. – 377 с. – туркм.
Люди наших дней: Роман. – Каунас: Литгосиздат, 1958. – 422 с. – лит.
Шестеро из Ала-Тау: Рассказ. – Ф.: Киргизгосиздат, 1958. – 89с. – дунг.
Люди наших дней: Роман. – Душанбе: Таджгосиздат, 1959. – 395 с. – тадж.
Среди гор: Роман. – Душанбе: Таджгосиздат, 1959. – 294 с. – тадж.
Среди гор: Роман. – Алма-Ата: Казгосиздат, 1961. – 183 с. – каз.
Среди гор: Роман. – Душанбе: Таджгосиздат, 1961. – 272 с. – тадж.
Среди гор: Роман. – Душанбе: Нашрдавточик, 1962. – тадж.
Среди гор: Роман: – Ташкент: Узбекгосиздат, 1962. – 384 с. – узб.
Люди наших дней: Роман. – Баку: Азгосиздат, 1962. – 372 с. – азерб.
Среди гор: Роман. – Алма-Ата: Казгосиздат, 1962. – 572 с. – каз.
Среди гор: Роман. – Киев: Гослитиздат, 1962. – 722 с. – укр.
Темир: Роман. – Кишинев: Картя молдовеняскэ, 1974. – 266 с. – молд.
Женщины: Роман. – Алма-Ата: Жазушы, 1987. – 784 с. – каз.
Люди наших дней: Роман. – Бухарест: 1951. – 376 с. – румын.
Люди наших дней: Роман. – Будапешт: 1951. – 342 с. – венгер.
Люди наших дней: Роман. – Варшава: 1951. – 359 с. – пол.
Люди наших дней: Роман. – Прага: 1951. – 364 с. – чеш.
Люди наших дней: Роман. – Матиса Словенска: Мартин, 1952. – 413 с. – словак.
Рассказы. – Будапешт: 1952. – 112 с. – венгер.
Утренняя заря: Роман. – Прага: 1952. – 204 с. – чеш.
Чолпон: Сокращенный вариант для детей из романа «Люди наших дней». – Прага: 1952. – 21 с. – чеш.
Люди наших дней: Роман. – Пекин, 1956. – 428 с. – китай.
Люди наших дней: Роман: – София, 1958. – 338 с. – болгар.
Люди наших дней: Роман. – Пекин, 1959. – 397 с. – китай.*